Νυχτερινή ενούρηση (ή νυκτερινή ακράτεια ούρων): είναι η απώλεια ούρων ενώ το παιδί κοιμάται και είναι ένα ιδιαίτερα κοινό πρόβλημα στην παιδική ηλικία. Το παιδί μαθαίνει να ελέγχει την κύστη του κατά την διάρκεια της ημέρας μέχρι την ηλικία των 4 χρόνων. Ο έλεγχος όμως της ουροδόχου κύστης κατά την διάρκεια της νύχτας μπορεί να καθυστερήσει μέχρι την ηλικία των 5 ή ακόμη και των 7 χρόνων.

Η συχνότητα της νυχτερινής ενούρησης ποικίλει με την ηλικία, έτσι στην ηλικία των 5 χρόνων το 16 % των παιδιών δυσκολεύεται να ελέγξει τα ούρα του την νύχτα, ενώ στην ηλικία των 15 χρόνων μπορεί να παρατηρηθεί σε ποσοστό 1-2% με τα αγόρια να έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τα κορίτσια.

Η νυχτερινή ενούρηση προκαλεί σε γονείς και παιδιά αμηχανία, ντροπή, αλλά και ανησυχία μήπως συνυπάρχει κάποιο σοβαρό παθολογικό πρόβλημα, όμως πρέπει να επισημάνουμε ότι τα περισσότερα παιδιά ελέγχουν την κύστη τους χωρίς φαρμακευτική αγωγή.

Πού οφείλεται η νυχτερινή ενούρηση;

Σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα σπάνια προκαλούν νυχτερινή ενούρηση. Συνήθως τα περισσότερα παιδιά με νυχτερινή ενούρηση δεν έχουν υποκείμενο νόσημα και οι συνηθέστεροι λόγοι εμφάνισης της είναι:

• Η ουροδόχος κύστη μπορεί να ωριμάζει με πιο διαφορετικούς ρυθμούς σε κάθε παιδί.
• Η χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης να είναι μικρότερη από το φυσιολογικό.
• Να υπάρχει γενετική προδιάθεση: Παρουσιάζουν νυχτερινή ενούρηση πιο συχνά τα παιδιά γονιών που είχαν και εκείνοι στην παιδική τους ηλικία το ίδιο πρόβλημα.
• Μειωμένα επίπεδα βασοπρεσσίνης (ορμόνη η οποία μειώνει την παραγωγή των ούρων).
• Πολύ βαθύς ύπνος, ο οποίος εμποδίζει το παιδί να αισθανθεί την πληρότητα της ουροδόχου κύστης.

Νοσήματα που μπορεί να οδηγούν σε νυκτερινή ενούρηση είναι σακχαρώδης διαβήτης, λοίμωξη ουροποιητικού, εγκόπριση, οξύουροι και νεφρική ανεπάρκεια. Σε όλα τα παραπάνω νοσήματα όμως συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα και μπορούν να διαχωριστούν εύκολα από την νυχτερινή ενούρηση.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι η δυσκοιλιότητα, είναι ένα κοινό πρόβλημα στα παιδιά που μπορεί να προκαλέσει νυχτερινή ενούρηση.

Διάγνωση

Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε πότε η νυχτερινή ενούρηση αποτελεί πραγματικό πρόβλημα καθώς η ηλικία που ένα παιδί ελέγχει πλήρως την ουροδόχο κύστη του ποικίλει.

Αυτό γίνεται σαφές και με το παρακάτω παράδειγμα:

Γονείς που είχαν εμφανίσει νυχτερινή ενούρηση, δεν ανησυχούν όταν το εξάχρονο παιδί τους ΄βρέχει΄ το βράδυ το κρεβάτι του, ενώ γονείς με ένα τετράχρονο παιδί που ΄βρέχει το βράδυ το κρεβάτι του μπορεί να ανησυχούν πολύ, όταν το μεγαλύτερο παιδί τους ήταν στεγνό ήδη από τα τρία του χρόνια.

Γενικά για τα παιδιά, η ενούρηση αποτελεί πρόβλημα όταν δυσκολεύει την ικανότητα τους να διανυκτερεύουν εκτός σπιτιού, να ενταχθούν σε πρόγραμμα κατασκήνωσης κ.α., ενώ οι γονείς θέλουν να είναι σίγουροι ότι η ενούρηση που εμφανίζουν τα παιδιά τους δεν κρύβει κάποιο παθολογικό αίτιο.

Σημαντικά σημεία που πρέπει να διευκρινισθούν είναι:


Από το ιστορικό του:

• Αν βρέχεται την ημέρα
• Περίοδοι που μένει στεγνό
• Οικογενειακό ιστορικό ενούρησης
• Συχνότητα των επεισοδίων
• Ο αντίκτυπος αυτών των ατυχημάτων στο παιδί και στη οικογένεια
• Τα μέτρα αντιμετώπισης που έχουν ήδη ληφθεί

Σημαντική βοήθεια μπορεί να προσφέρει η 24 ωρη καταγραφή των υγρών που προσλαμβάνει το παιδί και η ποσότητα των ούρων που αποβάλει. Αυτό περιλαμβάνει την καταγραφή της συχνότητας και της ποσότητας των υγρών που πίνει, καθώς επίσης και την συχνότητα που το παιδί πηγαίνει στην τουαλέτα. Αν υπήρχε δυνατότητα και της καταγραφής της ποσότητας των ούρων, θα ήταν ιδανική η καταγραφή.

Εξέταση ούρων: πρέπει να πραγματοποιείται γενική και καλλιέργεια ούρων, οι οποίες στην περίπτωση κοινής ενούρησης είναι φυσιολογικές

Αν ένα παιδί ελέγχει τους σφιγκτήρες του κατά την διάρκεια της ημέρας, έχει φυσιολογική κλινική εικόνα και η εξέταση ούρων του είναι φυσιολογική δεν πρέπει να υποβάλλεται σε περαιτέρω έλεγχο.


Πότε πρέπει να ζητήσει ο γονιός βοήθεια

Πρέπει να ζητήσετε βοήθεια από παιδίατρο εάν το παιδί σας :

• ουρεί με μεγάλη συχνότητα
• είναι κάθε φορά επείγουσα η ανάγκη του για ούρηση
• αισθάνεται ΄κάψιμο΄ κατά την ούρηση
• διψάει συνεχώς κατά την διάρκεια της ημέρας
• πρήζονται τα πόδια του ή οι αστράγαλοί του

Αυτά μπορεί να είναι σημεία κάποιας πιο σοβαρής κατάστασης, και πρέπει να εκτιμηθούν από παιδίατρο, πριν ξεκινήσει η προσπάθεια αντιμετώπισης της νυχτερινής ενούρησης.

Αν το παιδί δεν έχει κάποιο από τα παραπάνω προβλήματα μπορείτε να ξεκινήσετε την αντιμετώπιση, μετά από συμβουλή και του παιδιάτρου, πρωτίστως με την αγωγή εκπαίδευσης της ουροδόχου κύστης.


Η αντιμετώπιση της νυχτερινής ενούρησης περιλαμβάνει:

Πριν ξεκινήσετε την αντιμετώπιση της, είναι πολύ σημαντικό να εξετάσετε πόσο έτοιμο είναι το παιδί σας να ακολουθήσει της διάφορες διαδικασίες . Αν δεν είναι αρκετά ώριμο να κατανοήσει και να ακολουθήσει τις οδηγίες σας, τότε θα πρέπει να περιμένετε.

Ψυχραιμία: Η θεραπεία είναι συνήθως παρατεταμένη και περιέχει φάσεις επιτυχίας και αποτυχίας. Σε αυτό βοηθά και η τακτική παιδιατρική εκτίμηση ( περίπου ανά 4 μηνο ).

Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουν οι γονείς πως η νυχτερινή ενούρηση είναι τελείως ακούσια και ότι το παιδί δεν πρέπει ποτέ να τιμωρείται για τα επεισόδια. Το ξύλο και η λεκτική επίπληξη είναι ανάρμοστα και δεν βελτιώνουν την ικανότητα του παιδιού να μείνει στεγνό.

Αγωγή συμπεριφοράς – Συστάσεις πρώτης γραμμής:
Μπορούν να εφαρμοσθούν σε παιδί οποιασδήποτε ηλικίας

o Να θυμίζετε στο παιδί σας κάθε βράδυ να σηκώνεται από το κρεβάτι για να πηγαίνει τουαλέτα, όταν αισθανθεί ότι θέλει να ουρήσει. Επίσης να θυμίζετε στο παιδί σας να αδειάζει την κύστη του ακριβώς πριν πέσει στο κρεβάτι.

o Βοηθήστε το παιδί σας να εντοπίζει την τουαλέτα μέσα στην νύχτα, αφήνοντας ανοιχτά τα φώτα της διαδρομής από το δωμάτιο του στην τουαλέτα. Σκεφτείτε ακόμη και να αφήσετε ένα γιογιό στο δωμάτιο του αν η τουαλέτα είναι πολύ μακριά.

o Σταματήστε να χρησιμοποιείτε πάνες στο σπίτι καθώς αυτές μπορεί να αναστείλουν την διάθεσή του να σηκωθεί από το κρεβάτι του, ειδικά αν το παιδί είναι μεγαλύτερο από 8 ετών. Η χρήση τους μπορεί να περιορισθεί σε περιπτώσεις βραδυνής φιλοξενίας σε άλλο σπίτι ή σε περίπτωση φιλοξενίας φίλων.

o Προστατέψτε το στρώμα του παιδιού με αδιάβροχα καλύμματα έτσι ώστε να μην υπάρχει η μυρωδιά των ούρων

o Μετά από ατυχήματα κατά την διάρκεια της νύχτας, προτρέψτε το παιδί σας να πάει για ούρηση πριν πλυθεί και φορέσει στεγνές πυτζάμες

o Μην πειράζετε ή μην επιτρέψετε συγγενείς σας να ΄καλαμπουρίσουν΄ για το γεγονός ότι το παιδί σας βρέχει το κρεβάτι του

Κίνητρα – Ανταμοιβή: Θα πρέπει να κρατάτε αρχείο της προόδου του, και όσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος που παραμένει στεγνό τόσο μεγαλύτερη να είναι η ανταμοιβή του. Πρέπει να έχετε συμφωνήσει την ανταμοιβή του παιδιού σας εκ των προτέρων, όπως για παράδειγμα ένα αυτοκόλλητο στο ημερολόγιο για κάθε μέρα που θα παραμένει στεγνό, ή ένα αγαπημένο του βιβλίο όταν υπάρξουν πολλές συνεχόμενες στεγνές μέρες. Αυτή η αγωγή είναι η πιο κατάλληλη να δοκιμασθεί πρώτη σε μικρά παιδιά.

Διαχείριση υγρών: η οποία περιλαμβάνει το μοίρασμα των προσλαμβανόμενων υγρών του παιδιού μέσα στο 24ωρο.

Αυτό αποσκοπεί στο να μην υπάρξει υπερχείλιση της ουροδόχου κύστης κατά την διάρκεια της νύχτας. Έτσι δημιουργούμε ένα ημερολόγιο όπου σημειώνουμε την ποσότητα των υγρών που λαμβάνει το παιδί κατά την διάρκεια του 24 ώρου. Και με βάση την συνολική ποσότητα των υγρών πρέπει να δημιουργείται ένα πρόγραμμα με το οποίο να μοιράζονται τα υγρά : στο πρωί (40%) , στο μεσημέρι(40%) και στο απόγευμα(20%). Επίσης τα υγρά, ιδιαίτερα του απογεύματος θα πρέπει να μην περιέχουν καφεΐνη (καφές – τσάι).

Μέθοδοι αφύπνισης: Πρέπει να εκπαιδεύσετε το παιδί σας να αναγνωρίζει το πότε η ουροδόχος κύστη του είναι γεμάτη, κατά την διάρκεια της ημέρας, με την ελπίδα να αναγνωρίσει το αίσθημα αυτό και την νύχτα. Η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί σε παιδιά μεγαλύτερα των 6 χρόνων.

Υπάρχουν 2 τρόποι να γίνει αυτό :

o Κάθε βράδυ πριν πάει το παιδί σας για ύπνο, ζητήστε του να ξαπλώσει στο κρεβάτι να προσποιηθεί ότι είναι στη μέση της νύχτας και ότι η κύστη του, που είναι γεμάτη, του λέει ΄Ξύπνα πριν είναι πολύ αργά΄. Έπειτα μπορεί να πάει στη τουαλέτα.

o Κατά την διάρκεια της ημέρας και ενώ η ουροδόχος κύστη του είναι γεμάτη να ξαπλώνει στο κρεβάτι και να προσποιείται ότι είναι νύχτα και κοιμάται. Μετά από αυτή την σκέψη να σηκώνεται και να πηγαίνει στη τουαλέτα

Αν δεν τα καταφέρει το παιδί σας με αυτή την μέθοδο, θα πρέπει να το ξυπνάτε μία φορά κατά την διάρκεια της νύχτας. Χρησιμοποιήστε ακουμπώντας να το ξυπνήσετε όσο το δυνατό πιο ήσυχους τρόπους: ανάβοντας ένα φως, ή σκουντώντας το απαλά στο ώμο ή στο πρόσωπο. Όταν θα έχει ξυπνήσει θα πρέπει να πάει μόνο του το παιδί στο μπάνιο.

Εκπαίδευση ουροδόχου κύστης: Η εκπαίδευση της ουροδόχου κύστης είναι χρήσιμη σε παιδιά που η ουροδόχος κύστη τους έχει μικρότερη χωρητικότητα από αυτή που θα έπρεπε να είχε το παιδί για την ηλικία του. Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ συχνό σε παιδιά με νυχτερινή ενούρηση. Αν λοιπόν ένα παιδί πηγαίνει συχνά στην τουαλέτα π.χ κάθε μισή ώρα, τότε πρέπει να ζητήσετε από το παιδί σας να αυξήσει το μεσοδιάστημα προσθέτοντας κάθε λίγες βδομάδες και ένα τέταρτο στα μεσοδιαστήματα που πηγαίνει τουαλέτα με στόχο να πηγαίνει, κάθε 2 -3 ώρες.

Ξυπνητήρι: Βάζετε το ξυπνητήρι ανά τακτά χρονικά διαστήματα μέσα στη νύχτα ( κάθε 2 – 3 ώρες ) ή λιγο πριν από την ώρα που έχετε παρατηρήσει ότι το παιδί σας πιο συχνά βρέχεται.

Συναγερμοί ενούρησης: Χρησιμοποιούνται συνήθως σε παιδιά που είναι μεγαλύτερα από 7 χρόνων και αφού έχουν δοκιμασθεί οι άλλοι μέθοδοι, πριν φτάσουμε στην φαρμακευτική αγωγή.

Περιέχουν ένα αισθητήρα ο οποίος εντοπίζει τις πρώτες σταγόνες ούρων και ενεργοποιεί ένα ξυπνητήρι.

• Φάρμακα: χρησιμοποιούνται περιστασιακά και είναι συνήθως η αγωγή που τίθεται όταν όλες οι άλλες μέθοδοι έχουν αποτύχει


Συμπερασματικά:
• Η αντιμετώπιση με κίνητρα και η διαχείριση υγρών είναι για πιο μικρά παιδιά.
• Οι περισσότεροι ειδικοί δεν συνιστούν τους συναγερμούς ενούρησης και τα φάρμακα ως ότου το παιδί είναι 8 χρόνων.
• Οπλιστείτε με ψυχραιμία και μην μαλώνετε ή κατακρίνετε τα παιδιά σας
• Προσέχετε την χορήγηση των υγρών τις απογευματινές ώρες
• Ξυπνήστε το παιδί σας μέσα στο βράδυ για να πάει στην τουαλέτα.

ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ

Νυχτερινή ενούρηση (ή νυκτερινή ακράτεια ούρων): είναι η απώλεια ούρων ενώ το παιδί κοιμάται και είναι ένα ιδιαίτερα κοινό πρόβλημα στην παιδική ηλικία. Το παιδί μαθαίνει να ελέγχει την κύστη του κατά την διάρκεια της ημέρας μέχρι την ηλικία των 4 χρόνων. Ο έλεγχος όμως της ουροδόχου κύστης κατά την διάρκεια της νύχτας…