Πότε πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς για την ανάπτυξη του λόγου στα παιδιά.

Οι λόγοι για την πρώτη επίσκεψη στον Λογοπαθολόγο

Οι γονείς είναι συνήθως οι πρώτοι οι οποίοι παρατηρούν μία πιθανή καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου και ομιλίας του παιδιού τους. Η ομιλία του παιδιού μπορεί να μην είναι καθαρή ή το παιδί μπορεί να χρησιμοποιεί πιο απλές και σύντομες προτάσεις σε σύγκριση με άλλα συνομήλικα παιδιά.

Τέτοιες παρατηρήσεις γενικά οδηγούν τους γονείς σε δύο ερωτήματα:

• Έχει καθυστερήσει η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μου;

• Σε ποιο σημείο θα έπρεπε να ανησυχήσω για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μου;

Ας δούμε κάθε ένα από αυτά τα ερωτήματα πιο αναλυτικά.

1.Έχει καθυστερήσει η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μου;

Η γλωσσική ανάπτυξη περιλαμβάνει δύο τομείς:
το λόγo (τη χρήση δηλαδή των λέξεων και των προτάσεων για την απόδοση νοημάτων) και
την ομιλία (παραγωγή δηλαδή των ήχων που απαρτίζουν τις λέξεις και τη ροή).

Πρώτα λοιπόν πρέπει να κάνουμε αυτή τη διάκριση προκειμένου να εντοπίσουμε πιο εύκολα που δυσκολεύεται το παιδί. Για παράδειγμα, ένα παιδί μπορεί να λέει «πάω το πίτι μου» επειδή απλά δεν μπορεί να παράγει συμπλέγματα με το «σ» και όχι επειδή δεν έχει κατακτήσει την πρόθεση «σε». Ένα άλλο παράδειγμα, ένα παιδί επαναλαμβάνει λέξεις ή τμήματα λέξεων «θα θα θα κάνω έεεεεενα μπάνιο» επειδή τραυλίζει και όχι επειδή έχει δυσκολία στο σχηματισμό προτάσεων. Επιπλέον, ένα παιδί λέει «θέλει πάει πάρκο» αντί «θέλω να πάω στο πάρκο» επειδή αντιμετωπίζει δυσκολία στη χρήση μορίων, προθέσεων, γραμματικών τύπων και κατ’ επέκταση στο σχηματισμό προτάσεων.

Υπάρχουν ορισμένα δεδομένα σχετικά με τη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών με τα οποία μπορούμε να κάνουμε αδρές συγκρίσεις για την ανάπτυξη λόγου και ομιλίας ενός παιδιού.

Οι γενικές αυτές κατευθυντήριες γραμμές όμως πρέπει να περιορίζονται στο να δώσουν στον γονιό ένα μέτρο για το αν θα πρέπει να ανησυχήσει και να ζητήσει τη γνώμη ενός ειδικού. Πρέπει πάντα να έχουμε στο νου μας ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και γι’ αυτό ατομικές διαφοροποιήσεις στο ρυθμό ανάπτυξης και ειδικές συνθήκες θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν.

2. Σε ποιο σημείο θα έπρεπε να ανησυχήσω για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού μου;

Ένα παιδί μπορεί να έχει δυσκολία στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του αν:
• έχει ιστορικό ωτιτίδων επαναλαμβανόμενων και με διάρκεια ή αν έχει νοσηλευθεί για μεγαλύτερο των 6 μηνών χρονικό διάστημα.(πρόκειται για πρόβλημα ακοής)

• έχει διάγνωση διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής, κάποιου συνδρόμου, νευρολογικών παθήσεων ή οργανικών νοσημάτων που επηρεάζουν τη γλωσσική λειτουργία.

• το παιδί δεν γίνεται κατανοητό από τους φίλους του ή άλλους πέραν του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος.

• το παιδί απογοητεύεται όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει και αυτή η κατάσταση δεν βελτιώνεται με την πάροδο 1 – 3 μηνών.

• υπάρχει απόκλιση ενός χρόνου ή περισσότερο από τα πρότυπα γλωσσικής ανάπτυξης για την ηλικία του.

• δεν έχει επαρκή γλωσσικά ερεθίσματα από το περιβάλλον του κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του.(ξενόγλωσσες οικιακές βοηθοί, γονείς χωρίς χρόνο για εκπαίδευση)

Πότε πρέπει οι γονείς να ανησυχήσουν (παιδιά 3 έως 4 ετών)

• Αν το παιδί δεν μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις με το «ποιός» και το «τί».

• Αν το παιδί έχει δυσκολία να σχηματίσει απλές προτάσεις.

• Αν το παιδί εκφράζεται με πολύ λίγες λέξεις ή δεν έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί λέξεις ακόμα.

• Αν η ομιλία του παιδιού δεν γίνεται κατανοητή από τους γονείς ή την πλειοψηφία των συγγενών και μερικών αγνώστων.

• Αν το παιδί έχει δυσκολία να εκτελέσει απλές προφορικές εντολές χωρίς τη βοήθεια κινήσεων των χεριών (π.χ. να του δείξουμε).

• Αν χάνει εύκολα το ενδιαφέρον του στο παιχνίδι και περιορίζεται στην επανάληψη των ίδιων ρουτινών (π.χ. βάζει στη σειρά αυτοκινητάκια χωρίς να τα παίζει).

• Αν δεν ανταποκρίνεται όταν κάποιος το φωνάζει ή το ρωτάει κάτι.

• Αν επαναλαμβάνει τι λένε οι άλλοι αντί να απαντά.

• Αν παρουσιάζει επαναλήψεις ήχων, συλλαβών, λέξεων, παύσεις και διακοπές στη ροή.

Πότε πρέπει οι γονείς να ανησυχήσουν (παιδιά 4 έως 5 ετών)

• Αν δεν μπορεί να απαντήσει σε απλές ερωτήσεις με το «τί», «πού» και το «γιατί».

• Αν το παιδί εκφράζεται με περιορισμένο αριθμό λέξεων και έχει δυσκολία να ονομάσει καθημερινά αντικείμενα, ζώα, φαγητά, κ.τ.λ..

• Αν η ομιλία του παιδιού γίνεται δύσκολα κατανοητή από τους γονείς ή συγγενείς, συνομήλικους και την πλειοψηφία των αγνώστων λόγω πολλαπλών λαθών στην άρθρωση.

• Αν το παιδί έχει δυσκολία να καταλάβει τους ενήλικες όταν του μιλάνε και να εκτελέσει προφορικές εντολές με τουλάχιστον 2 μέρη (π.χ. Πήγαινε στην κουζίνα. Φέρε μου ένα κουτάλι.).

• Αν το παιδί κάνει πολλά γραμματικά λάθη (π.χ. παραλείπει άρθρα, δεν σχηματίζει χρόνους ρημάτων, δεν χρησιμοποιεί αντωνυμίες, δεν σχηματίζει πληθυντικούς ουσιαστικών).

• Αν σχηματίζει προτάσεις με μπερδεμένη σειρά των λέξεων και δεν γίνεται εύκολα κατανοητό.

• Αν δεν μπορεί να παρακολουθήσει μία σύντομη ιστορία με 2 ή 3 γραμμές και να απαντήσει σε απλές ερωτήσεις σχετικά με αυτό που άκουσε.

• Αν παρουσιάζει επαναλήψεις ήχων, συλλαβών, λέξεων, παύσεις και διακοπές στη ροή.

Πότε πρέπει οι γονείς να ανησυχήσουν (παιδιά ετών 5 +)

• Μιλάει μόνο με προτάσεις 3-4 λέξεων για γεγονότα του παρόντος.

• Δεν μπορεί ποτέ να απαντήσει σε ερωτήσεις για το χθες ή το αύριο.

• Δεν μπορεί ποτέ να απαντήσει σε ερωτήσεις με το «πώς».

• Μιλάει πολύ, αλλά τα σχόλιά του μπορεί να μην είναι σχετικά με το θέμα.

• Έχει δυσκολία να κάτσει και να ακούσει μια ιστορία ή περισσότερες από 4-5 προτάσεις χωρίς να αποσυντονιστεί ή να χάσει το ενδιαφέρον του.

• Δεν μπορεί να δώσει τη σημασία/ ορισμό/ περιγραφή κοινών λέξεων.

• Δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει επίθετα για να προσδιορίσει αντικείμενα.

• Παρουσιάζει πολλαπλά λάθη στην άρθρωση ή σε ήχους στον αυθόρμητο λόγο. Συνομήλικοι, γονείς και δάσκαλοι μπορεί να έχουν δυσκολία να καταλάβουν το παιδί.

• Εμφανίζει απόγνωση ή απογοήτευση όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει.

• Παραλείπει λέξεις σε προτάσεις όταν μιλάει.

• Αν παρουσιάζει επαναλήψεις ήχων, συλλαβών, λέξεων, παύσεις και διακοπές στη ροή.

Αν αναγνωρίζετε κάποια από τα παραπάνω στο παιδί σας και ανησυχείτε για τον τρόπο που μιλάει καλό θα ήταν να ζητήσετε τη γνώμη ενός λογοπαθολόγου ή λογοθεραπευτή προκειμένου να γίνει αξιολόγηση των δεξιοτήτων λόγου και ομιλίας του παιδιού και να δοθούν οι κατάλληλες συστάσεις.

ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ

Οι γονείς είναι συνήθως οι πρώτοι οι οποίοι παρατηρούν μία πιθανή καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου και ομιλίας του παιδιού τους…