Δύσκολος και γεμάτος κατήφεια από τις κακές ειδήσεις ο χειμώνας που περάσε.  Εξ’ ίσου δύσκολη και η Άνοιξη, λες και φέτος δεν άλλαξε τίποτα στη φύση!

Μόνη μας ελπίδα το καλοκαίρι με την ξενοιασιά και την συνώνυμή της ανεμελιά, που θα μπορούσε να μας ξεκουράσει, να μας «γεμίσει τις μπαταρίες», όπως συνηθίζεται να λέγεται και να μας δώσει κουράγιο για να αντιμετωπίσουμε τα πιο δύσκολα που έρχονται, όπως λένε αυτοί που ξέρουν!

Προσοχή όμως! Το καλοκαίρι κρύβει παγίδες. Είναι η εποχή όπου συμβαίνουν τα περισσότερα ατυχήματα, μικρά και μεγάλα, σε μικρούς και μεγάλους. Την ευθύνη όμως των μικρών την έχουμε εμείς οι μεγάλοι.

Οι κίνδυνοι προέρχονται από τις υψηλές θερμοκρασίες, τη θάλασσα, το παιχνίδι στο ύπαιθρο, το ποδήλατο, την τάση των παιδιών να διερευνούν τα πάντα και άλλα πολλά. Και όλα αυτά τα επικίνδυνα, κάτω από μια συνήθως χαλαρή επίβλεψη

ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΥΨΗΛΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ

Είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη η παρατεταμένη έκθεση σε υψηλή θερμότητα;

Παρά το γεγονός ότι τα παιδιά, ιδιαίτερα τα μικρότερα των 4 ετών, είναι ιδιαίτερα ευπαθή στις υψηλές θερμοκρασίες διότι δεν έχουν επαρκείς θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς, εν τούτοις μόνο το 4% των θανάτων από θερμοπληξία αφορά παιδιά. Αυτό συμβαίνει διότι οι γονείς και γενικότερα αυτοί που έχουν τη φροντίδα τους, είναι ευαισθητοποιημένοι και τα φροντίζουν ώστε να μην φθάσουν στο σημείο της μη αναστρέψιμης βλάβης. Την απώλεια ζωής παιδιών από θερμότητα την βλέπουμε με την μορφή ειδήσεων, κυρίως σε παιδιά ξεχασμένα σε κλειστά αυτοκίνητα.

Πως αυξάνεται η θερμοκρασία του σώματος και γιατί με τον πυρετό δεν κινδυνεύουμε;

Η θερμοκρασία του σώματος  αυξάνεται από παραγωγή ενδογενούς θερμότητας (λειτουργία οργάνων – άσκηση) και από αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος. Η θερμότητα αποβάλλεται από την επιφάνεια του δέρματος με ακτινοβολία (ιδίως όταν αφαιρεθούν τα ρούχα) 60%, από την εξάτμιση του ιδρώτα 22-25%, την επαφή με ψυχρές επιφάνειες 3% και τον ψυχρό αέρα του ανεμιστήρα ή τον  φυσικό αέρα, 12-15%. Η υψηλή θερμοκρασία του περιβάλλοντος και η παρατεταμένη έκθεση σε αυτήν, οδηγεί σε ανεξέλεγκτη αύξηση τη θερμοκρασία του σώματος και από ένα σημείο και πάνω παύει να λειτουργεί ο θερμορυθμιστικός μηχανισμός. Σε αντίθεση, στον πυρετό λειτουργεί στον εγκέφαλο θερμοστατικός μηχανισμός ο οποίος επιτρέπει την άνοδο της θερμοκρασίας μέχρι κάποιου σημείου κάθε φορά. Για το λόγο αυτό το ύψος του πυρετού δεν είναι πάντοτε το ίδιο.

Ποια είναι τα σημάδια της βλάβης από θερμότητα ;

Κατά σειρά σοβαρότητας, τα σημάδια αυτά ταξινομούνται ως ακολούθως:

1. Ιδρώα (η κοινή ιδρωτσίλα)
2. Οίδημα χεριών – ποδιών (κυρίως επί ενηλίκων). Λιγότερο συχνό εύρημα σε παιδιά.
3. Λιποθυμικά επεισόδια (μετά από απότομη έγερση, επίμονη άσκηση ή αυτόματα), κυρίως επί εφήβων κοριτσιών με τις πρώτες ζέστες του  Ιουνίου.
4. Μυϊκές κράμπες
5. Εξάντληση – παραισθήσεις
6. Θερμοπληξία (θνησιμότητα 20-70%)

Η μετάπτωση από το ένα στάδιο στο άλλο, για όσους γνωρίζουν τα στάδια, είναι χρήσιμα προειδοποιητική.

Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης, δεδομένου ότι η θερμοπληξία αντιμετωπίζεται δύσκολα;

• Τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι πρέπει να αποφεύγουν την παρατεταμένη έκθεση σε θερμότητα και κυρίως να μην ασκούνται υπό δυσμενείς συνθήκες. (πενηντάρηδες με μαγιώ και ρακέτες στην άμμο επί 1-2 ώρες, ποδόσφαιρο στην άμμο, τρέξιμο για άσκηση κάτω από καυτερό Ήλιο και αυξημένη υγρασία, πολλά χιλιόμετρα με ποδήλατο, στέρηση υγρών με παράλληλες απώλειες με εφίδρωση για να χάσουμε, δήθεν, βάρος και άλλα πολλά που συχνά είναι έξω από κάθε λογική).

• Συχνή λήψη δροσερών ποτών.

• Έκθεση του σώματος με τα ελάχιστα ρούχα σε ανεμιστήρα.

• Προσοχή στα άτομα με χρόνιο νόσημα ή αυτά που βρίσκονται σε ανάρρωση από εμπύρετο νόσημα.

• Τέλος πρέπει να γνωρίζουμε ότι η παρουσία Ήλιου δεν είναι απαραίτητη για να προκληθεί θερμοπληξία. Οι ζεστές μέρες με χαμηλή νέφωση και υψηλή υγρασία, είναι πιο επικίνδυνες.

ΘΑΛΑΣΣΑ

Πόσο συχνός είναι ο πνιγμός των παιδιών στο νερό; Είναι ο πνιγμός των παιδιών σιωπηλός;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά κατά προσέγγιση ότι χάνουν την ζωή τους ετήσια από πνιγμό 8 άτομα ανά 100.000 πληθυσμoύ. Το 40% αυτών αφορά σε παιδιά μικρότερα των 5 ετών. Σε μερικές πολιτείες των ΗΠΑ, καθώς και στην Αυστραλία, ο πνιγμός είναι η πρώτη αιτία θανάτου μεταξύ των ατυχημάτων, σε παιδιά 1-4 ετών. Ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος αν προστεθούν και οι περιπτώσεις ‘παρ’ ολίγον πνιγμού’ που δεν προσμετρούνται στον πνιγμό, τελικά όμως αρκετά από τα άτομα αυτά, χάνουν τη ζωή τους στη μονάδα εντατικής θεραπείας.

Ο πνιγμός των παιδιών είναι πράγματι ‘‘σιωπηλός’’ και αυτό κάνει δυσκολότερη τη διάσωση. Δηλαδή το παιδί βυθίζεται και βγαίνει από το νερό χωρίς να ζητήσει βοήθεια, ενώ οι κινήσεις πανικού θεωρούνται ότι είναι μέρος του παιχνιδιού. Στην ουσία το παιδί εκείνη τη στιγμή πνίγεται. Όταν τα παιδιά είναι στο νερό, τα μάτια μας είναι συνεχώς καρφωμένα επάνω τους.

Ποιες ώρες είναι καταλληλότερες να κολυμπούν τα παιδιά και για πόσο χρονικό διάστημα ;

Οι ώρες πριν τις 11:00 και μετά τις 16:00 είναι οι καλύτερες διότι η δύναμη του Ήλιου είναι περιορισμένη.

Η διάρκεια δεν μπορεί να προσδιορισθεί διότι εξαρτάται από την ηλικία, τη δραστηριότητα, την πειθαρχία στις οδηγίες κ.α.

Ποιος είναι ο εξοπλισμός των παιδιών στην παραλία;

Γυαλιά Ηλίου είναι ο πρώτος και σημαντικότερος εξοπλισμός. Γυαλιά απορροφητικά, ελαφρά, άθραυστα που προμηθευόμαστε από καταστήματα οπτικών ειδών. Το χρώμα του κρυστάλλου δεν παίζει κάποιο ρόλο στην απορρόφηση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 18 ετών παίρνουν το 80% του συνόλου της υπεριώδους ακτινοβολίας που θα λάβουν σε όλη τη ζωή τους. Τα μάτια των παιδιών πρέπει να προστατεύονται με ιδιαίτερη επιμέλεια και  συνεχώς διότι στην ηλικία αυτή δεν είναι εύκολη η διαχείριση της υπεριώδους ακτινοβολίας.

Περισσότερο δραστική και ζημιογόνος είναι η πλάγια ακτινοβολία που αντανακλάται από την άμμο, τις πέτρες, τα ξύλα, το νερό κ.α. και προκαλεί εύκολα ζάλη. Για το λόγο αυτό έφηβοι που κάνουν Σκι στη θάλασσα ή το χιόνι, ιστιοσανίδα, ποδήλατο θαλάσσης και άλλα σπορ, όπου το πλάγιο περιβάλλον αλλάζει ταχύτατα, πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με γυαλιά κάθετης πόλωσης (Pollaroid), που είναι ιδιαίτερα ευεργετικά.

Η χρήση αντηλιακών είναι η αμέσως επόμενη φροντίδα. Τα παιδιά που είναι μικρότερα των 5 ετών πρέπει να προστατεύονται με αντηλιακά που περιέχουν φυσικές αντανακλαστικές ουσίες( μέταλλα), που συνήθως έχουν δείκτη προστασίας 25 και όχι με απορροφητικά της υπεριώδους ακτινοβολίας, που είναι χημικά φίλτρα και δείκτη 50. Τα δεύτερα, πολύ συχνά προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις στο ευαίσθητο παιδικό δέρμα.

Είναι απαραίτητο να τοποθετούμε συχνά αντηλιακό στα παιδιά και όχι μόνο μια φορά σε κάθε μπάνιο και σε επαρκή ποσότητα.

Όταν παίζουν στην ακτή, καλό είναι εκτός του αντηλιακού να φορούν και ένα λευκό μπλουζάκι και βέβαια καπέλο που να σκιάζει και τον αυχένα.

Σε ποια ηλικία μπορούμε να αφήσουμε τα παιδιά να κολυμπούν μόνα τους; Μέχρι πότε επιβάλλεται η χρήση σωσιβίου;

Δεν υπάρχει ηλικία και θα έλεγα, ανάλογα και με το βαθμό ωριμότητας, ικανότητας κολύμβησης και πειθαρχίας, είμαστε περισσότερο ή λιγότερο ελαστικοί. Γενικά, τα μάτια μας πρέπει  να είναι συνεχώς καρφωμένα  επάνω τους. Το παιδί πνίγεται ακαριαία, ιδιαίτερα στις πολύ επικίνδυνες πισίνες, όπου οι τραυματισμοί είναι συχνότεροι από ότι στη θάλασσα. Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι οι Έλληνες θα ‘‘κολυμπούσουν’’ τόσο πολύ σε πισίνες. Τα εισαγωγικά γιατί δεν πρόκειται για κολύμπι, αλλά για παιχνίδι.

Τα ‘‘μπρατσάκια’’ είναι ασφαλέστερα των σωσιβίων. Τα σωσίβια μπορεί να τα σπρώξει ο αέρας στα ανοιχτά με ταχύτητα μεγαλύτερη από την ταχύτητα κολύμβησής μας και να κινδυνεύσουμε και εμείς και το παιδί.

Πόσο απειλητικό είναι το περιβάλλον της παραλίας για τα παιδιά;

Έχει κινδύνους και αυτοί προέρχονται από έντομα, γυαλιά, σίδερα, καρφιά, αιχμηρές πέτρες. Για το λόγο αυτό στην παραλία πρέπει να φορούν πλαστικά πέδιλα με σκληρό πέλμα.

Προσοχή επίσης όταν υπάρχουν κοντά αιχμηρά βράχια. Οι βουτιές είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες σε ρηχά νερά, όπως επίσης χρειάζεται προσοχή στα διάφορα μηχανοκίνητα σκάφη που κυκλοφορούν κατά μήκος της ακτής. Συνήθως αυτοί  που τα χειρίζονται έχουν περιορισμένη εκπαίδευση σε θέματα ασφαλείας.

Προσοχή! Όχι ψαροντούφεκο σε σημεία  όπου μπορούν να κυκλοφορούν σκάφη.

Πόσες ώρες πρέπει να περάσουν μετά τη λήψη γεύματος για να κολυμπήσει ένα παιδί; Μπορούμε να έχουμε κολατσιό στη θάλασσα;

Η λιποθυμία την ώρα της κολύμβησης ως συνέπεια της κατανάλωσης σημαντικής ποσότητας τροφής με ή χωρίς τη χρήση αλκοόλ, είναι φαινόμενο που το συναντά κανείς περισσότερο σε ενηλίκους και σε εφήβους.

Τα παιδιά καταναλώνουν συνήθως λιγότερη ποσότητα τροφής και κολυμπούν λιγότερο, ενώ παίζουν περισσότερο. Παρά ταύτα καλό είναι να μην μπαίνουν στο νερό νωρίτερα από 2 ώρες από τη λήψη της τροφής και τρεις ώρες, αν πρόκειται να κάνουν ψαροτούφεκο ή να κολυμπήσουν ανοιχτά.

Το κολατσιό επιτρέπεται στην παραλία, δεδομένου ότι ο όρος «κολατσιό», αναφέρεται σε πολύ μικρό πρόχειρο γεύμα.

Εκείνο που είναι αντιαισθητικό είναι το τρέξιμο πίσω από το παιδί με ένα κουτάλι, για «να μην χάσει, δήθεν, τη σειρά του»

Τι προορισμό να διαλέξουμε για διακοπές;

Δεν είναι εύκολη η απάντηση, γιατί υπάρχουν πολλά προαπαιτούμενα που πρέπει να γνωρίζω.

Μπορώ όμως να πω ότι αυτά που ξέρατε  όταν είσασταν αρραβωνιασμένοι ή όταν δεν είχατε ακόμη παιδιά, ξεχάστε τα.

Τώρα όλα εξαρτώνται από άλλους και συγκεκριμένα από τα παιδιά.

Ξεχάστε τις βραχονησίδες και τις άγονες γραμμές. Θα πάτε κάπου από όπου θα μπορείτε να φύγετε κάθε στιγμή με το αυτοκίνητό σας και να μην εξαρτάστε από καράβια, αεροπλάνα και καιρικές συνθήκες. Αν υπάρχει κοντά και η δυνατότητα μιας στοιχειώδους Ιατρικής φροντίδας, ακόμη καλύτερα.

Να μην ξεχάσετε να έχετε στις αποσκευές σας, αντιπυρετικά, αντιισταμινικό, ένα αντιβιοτικό που θα σας προτείνει ο Παιδίατρός σας , κάποια φάρμακα για κάποιο ειδικό πρόβλημα που μπορεί να έχετε και πάνω από όλα το βιβλιάριο υγείας του παιδιού.

Αν εναποθέσετε για κάποιο χρονικό διάστημα την φροντίδα  των παιδιών στη γιαγιά και στον παππού, να μην ξεχνάτε ότι πολλές φορές είναι δύο μεγάλοι άνθρωποι που συχνά η αντοχή τους είναι περιορισμένη, αλλά και η φιλοσοφία για τη ζωή και οι συνήθειες διαφορετικές.

*Το κείμενο αυτό, τροποποιημένο, έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Υγείας in vitro .

…οι κίνδυνοι προέρχονται από τις υψηλές θερμοκρασίες, τη θάλασσα, το παιχνίδι στο ύπαιθρο, το ποδήλατο, την τάση των παιδιών να διερευνούν τα πάντα και άλλα πολλά! Και όλα αυτά τα επικίνδυνα, κάτω από μια συνήθως χαλαρή επίβλεψη.