Η χρονική στιγμή που ένα παιδί είναι έτοιμο για έναρξη αθλητικής δραστηριότητας, έχει σχέση με το αν έχει αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες, φυσικές, πνευματικές και κοινωνικές, που απαιτούνται  για το κάθε άθλημα.

Οι γενικές κατευθύνσεις βοηθούν στη σωστή επιλογή αθλημάτων ανάλογα με την ηλικία. Ωστόσο πρέπει να επισημανθεί ότι παιδιά ίδιας ηλικίας έχουν διαφορετικό ρυθμό βιολογικής  ανάπτυξης και αυτό πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπ’ όψιν από τους γονείς και κυρίως από τους προπονητές. Η κατάλληλη επιλογή του αθλήματος γίνεται ανάλογα με τις δεξιότητες του παιδιού και έχει να κάνει όχι μόνο  με τις επιδόσεις του στο άθλημα, αλλά κυρίως με τη χαρά του παιδιού από τη συμμετοχή του  στο άθλημα-παιχνίδι.

Παιδιά  2-5 ετών

Παιδιά μικρότερα των 6 ετών δεν διαθέτουν κινητικές δεξιότητες που απαιτούνται σε ομαδικά αθλήματα. Διαθέτουν περιορισμένη ισορροπία και προσοχή, ενώ η όραση και η ικανότητά τους να παρακολουθούν ταχέως  κινούμενα αντικείμενα, δεν έχουν αναπτυχθεί ικανοποιητικά. Για αυτό το λόγο είναι καλό να επιλέγονται δραστηριότητες που εξυπηρετούνται από τις βασικές δυνατότητες του παιδιού αυτών των ηλικιών όπως, τρέξιμο, κολύμπι, να πετούν και να πιάνουν τη πάλα, να πέφτουν κάτω και να κυλιούνται, να παλεύουν. Με λίγα λόγια στις ηλικίες αυτές τα παιδιά πρέπει να παίζουν, να αυτοσχεδιάζουν ή και να οργανώνουν ένα παιχνίδι, χωρίς να μπαίνουν κανόνες από μεγάλους. Τα παιδιά αυτής της ηλικίας δεν μπορούν να προσηλωθούν σε οδηγίες και γιαυτό μαθαίνουν καλύτερα όταν ανακαλύπτουν, πειραματίζονται ή τέλος αντιγράφουν άλλους. Αν πρέπει να υπάρχουν εντολές, να είναι του τύπου «λέω και συγχρόνως δείχνω» και οπωσδήποτε να μοιάζει με παιχνίδι . Ο ανταγωνισμός να αποφεύγεται και είναι ωραίο να συμμετέχουν και οι γονείς.

Παιδιά 6-9 ετών

Στο εύρος αυτών των ηλικιών τα περισσότερα παιδιά έχουν αποκτήσει κινητικές δεξιότητες για απλά σπορ. Καθώς όμως ο συγχρονισμός χέρι –μάτι, που είναι απαραίτητος για την εκτέλεση πιο πολύπλοκων κινητικών στόχων με ενστικτώδη μορφή, ακόμα υπολείπεται, τα παιδιά δεν είναι ικανά να θυμούνται  και να εκτελούν πολύπλοκες εντολές ή στρατηγικές για ομαδικό αθλήματα αυξημένων απαιτήσεων. Έτσι πρέπει να επιλέγονται σπορ που απαιτούν βασικές-απλές  κινητικές δεξιότητες. Τέτοια είναι το τέννις, ο στίβος, η ρυθμική γυμναστική, οι πολεμικές τέχνες και το σκι.

Τα σπορ που απαιτούν οφθαλμοκινητικό συγχρονισμό και γρήγορες αποφάσεις κατά την ώρα του παιχνιδιού ή  χρειάζεται στρατηγική και συνεργασία για την εκτέλεση του παιχνιδιού, αποδεικνύονται δύσκολα για τα μικρά αυτά παιδιά, εκτός και αν έχει γίνει προσαρμογή του αθλήματος σε ότι αφορά την οργάνωση και τις απαιτήσεις, στα μέτρα και τις δυνατότητες αυτής  της ηλικίας. Τέτοια σπορ είναι το ποδόσφαιρο ,το μπάσκετ και το βόλλευ. Η επιλογή  των παραπάνω αθλημάτων  σε αυτή την ηλικία πρέπει να γίνεται με στόχο την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων, παρά τον ανταγωνισμό.

Πρέπει να καλλιεργείται η ιδέα   της συμμετοχής και της δραστηριότητας  παρά του ανταγωνισμού και της νίκης.

Πρέπει πάντως να ομολογήσουμε ότι η  ανάπτυξη  φιλοσοφίας όπου θα απουσιάζει ο ανταγωνισμός, είναι δύσκολο να εδραιωθεί σε ένα παιδί που από τη φύση του είναι ανταγωνιστικό.

Ο εξοπλισμός και οι κανόνες πρέπει  να είναι προσαρμοσμένοι για μικρά παιδιά. Δηλαδή μικρότερες  μπάλες, γήπεδα μικρότερης επιφανείας,  μικρότερη διάρκεια παιχνιδιού, λιγότερα παιδιά ανά ομάδα, συχνές εναλλαγές θέσης και καθόλου έμφαση στο σκορ.

Παιδιά 10-12 ετών

Από αυτή την ηλικία  τα πιο πολλά παιδιά είναι  έτοιμα για πολύπλοκα σπορ. Έχουν αποκτήσει τις κινητικές και αντιληπτικές εκείνες ικανότητες που απαιτούνται από τα ομαδικά και αθλήματα στρατηγικής. Πάντα βέβαια τα σπορ πρέπει να προάγουν κυρίως την εκγύμναση, τη συμμετοχή και τη διασκέδαση, παρά τον ανταγωνισμό.

Από αυτή την ηλικία επίσης τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία. Έτσι σωματικές διαφοροποιήσεις μεταξύ παιδιών ιδίως των αγοριών στην ίδια ηλικία φαντάζουν δραματικές. Αυτό έχει ιδιαίτερη  σημασία για την επιλογή του αθλήματος που ταιριάζει  στο παιδί. Αγόρια που μπαίνουν ή περισσότερο που «τρέχουν» την  περίοδο της εφηβείας, είναι  παροδικά  ψηλότερα, βαρύτερα και δυνατότερα. Αυτό τους δίνει ένα φυσικό πλεονέκτημα αλλά δε σημαίνει ότι είναι και πιο προικισμένα ή ότι θα υπερτερούν ή ακόμη καλύτερα ότι θα υπερτερούν επί μακρόν. Καλό είναι να ανταγωνίζονται  παιδιά ίδιου σωματότυπου. Αντίθετα, αγόρια που ωριμάζουν σωματικά κάπως αργότερα μπορεί να βιώσουν σωματικό μειονέκτημα. Αυτό φυσικά δεν ερμηνεύεται ως έλλειψη ταλέντου ή ικανοτήτων. Τα παιδιά αυτά πρέπει να ενθαρύνονται να συμμετέχουν σε σπορ με λιγότερη εμφαση στο σωματικό μέγεθος όπως σπορ που χρησιμοποιούν ρακέτα, κολύμπι, πολεμικές τέχνες, αθλήματα στοίβου. Είναι γνωστό ότι μόνο ένα στα τέσσερα παιδιά που είναι «διαπρεπείς» αθλητές στη κατηγορία των παίδων, διακρίνονται και στην εφηβική ηλικία. Και από τους «διαπρεπείς» των εφήβων μόνο το 10% διακρίνεται και στην κατηγορία των ανδρών. Αυτό πρέπει να είναι γνωστό στους νεαρούς αθλητές, κυρίως όμως στους φιλόδοξους γονείς τους, για να μπορούν, αν χρειασθεί, «να προσγειωθούν ομαλά». Επιπλέον η απότομη αύξηση μπορεί προσωρινά να επηρεάσει τον συγχρονισμό των κινήσεων, την ισορροπία και ακόμα την ικανότητα να πετύχει το παιδί ένα στόχο. Το τελευταίο μπορεί να λειτουργήσει συγχυτικά για ένα παιδί, ερμηνεύοντας το ως έλλειψη ταλέντου ή δυνατότητας, με αποτέλεσμα, συχνά να εγκαταλείπει την άθληση.

Γενικές κατευθύνσεις

• Ενθαρύνετε τα παιδιά προκειμένου να δραστηριοποιούνται σωματικά. Τα προγράμματα άσκησης να είναι διασκεδαστικά και ανάλογα της  ηλικίας.

• Η ασφάλεια των παιδιών στα σπορ αποτελεί προτεραιότητα. Ελέγξετε τον εξοπλισμό, τις εγκαταστάσεις, τα προστατευτικά μέσα, αλλά και το πρόγραμμα της εκγύμνασης.

• Πριν την εφηβεία υπάρχουν μικρές διαφορές ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια σε ότι αφορά την δύναμη, την αντοχή, το ύψος  και τη μάζα του σώματος και έτσι μπορούν να γυμνάζονται μαζί. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας καλό είναι να γίνονται διαχωρισμοί σε ομάδες με βάση και τη σωματική διάπλαση εκτός βέβαια από την ηλικία και το φύλο.

• Προχωρείτε με υπομονή. Πρώιμη εξειδίκευση σε ένα άθλημα, με εντατική ολοετή προπόνηση καλό είναι να αποφεύγεται για τον κίνδυνο τραυματισμών , ψυχικού κόπου και τελικά εγκατάλειψης. Επιπλέον η μονομερής ενασχόληση με ένα άθλημα,   προωθεί και την περιορισμένη  ανάπτυξη  κινητικών δεξιοτήτων, κάτι που δε συμβαίνει με τη συμμετοχή σε ποικίλα αθλήματα ή σε ομαδικά αθλήματα με ποικιλία στην κίνηση.

• Καλό είναι το παιδί να ξεκινάει τα ομαδικά ανταγωνιστικά σπορ όταν καταλάβει ότι η επιτυχία του δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με τη νίκη.

• Στη διαδικασία επιλογής αθλητικών ομίλων ή προγραμμάτων καλό είναι να τα παρακολουθήσετε δοκιμαστικά, να ρωτήσετε γονείς ή και τα παιδιά τους για τις εντυπώσεις τους και τέλος ένα καλό πρόγραμμα είναι εκείνο που το παιδί πηγαίνει με κέφι και επιστρέφει ικανοποιημένο.

• Να θυμόσαστε πάντοτε ότι κατά πάσα πιθανότητα το παιδί σας δεν πρόκειται να κερδίσει τη ζωή του δια μέσου των σπορ.

• Η επίδοση σε ένα άθλημα είναι θέμα ταλέντου και εκπαίδευσης, αλλά ποτέ μόνο ταλέντου ή μόνο εκπαίδευσης. Αν ένα παιδί κερδίζει συνεχώς βραβεία μαθηματικών σε διεθνείς διαγωνισμούς, δύσκολα θα καταφέρει να τρέξει τα 100 μέτρα σε 10”!

Η χρονική στιγμή που ένα παιδί είναι έτοιμο για έναρξη αθλητικής δραστηριότητας, έχει σχέση με το αν έχει αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες, φυσικές, πνευματικές και κοινωνικές, που απαιτούνται  για το κάθε άθλημα…