Είναι θαλάσσια ασπόνδυλα, που τα συναντούμε σε όλες τις θάλασσες. Στη Μεσόγειο και στο Κρητικό πέλαγος υπάρχει αφθονία από μέδουσες, που κινούνται συνήθως κοπαδιαστά και τις μεταφέρει εύκολα ο αέρας, παρόλο που κινούνται και μόνες τους, αλλά πολύ αργά.
Έχουν σχήμα καμπάνας, από το κοίλο της οποίας προβάλλουν πολλά πλοκάμια. Τα πλοκάμια αυτά, στην άκρη τους έχουν μικρές βεντούζες στη επιφάνεια των οποίων υπάρχουν ειδικά κύτταρα που εκρίνουν μία τοξική ουσία , όταν έρθουν σε επαφή με το “θύμα”. Αναφέρω τον όρο “θύμα” γιατί θέλω να τονίσω ότι με τον τρόπο αυτό νεκρώνουν κάθε αντίδραση μικρών ψαριών , τα οποία αποτελούν την βασική τροφή τους, μαζί με το ζωϊκό πλαγκτό της Θάλασσας.
Η επιφάνεια της ¨καμπάνας” είναι ζελατινώδης και έτσι γλυστρούν μέσα στο νερό.
Σε μερικές χώρες του Ειρηνικού (Ιαπωνία-Κίνα), το ζελέ αυτό, μετά από κατάλληλη επεξεργασία, χρησιμοποιείται και ως τροφή, σε φέτες ή πολτοποιημένο.
Έχουν μάτια στρογγυλά μέσω των οποίων έχουν ευρυγώνια όραση, καθώς επίσης αντιλαμβάνονται μυρωδιές και το φως. Κάποιοι ανέπτυξαν θεωρητικές επιστημονικές τοποθετήσεις, ότι το άρωμα των αντιηλιακών τις προσελκύει, αυτό όμως δεν έχει αποδειχθεί.
Προβλήματα στον άνθρωπο μετά από επαφή με μέδουσα
Χρησιμοποιώ τον όρο επαφή, διότι δεν πρόκειται για τσίμπημα, αλλά για πολλαπλές βλάβες και σε άλλοτε, άλλη έκταση του δέρματος.
Μόλις ακουμπήσει τυχαία ή σκόπιμα το δέρμα του ανθρώπου, στρέφει αμέσως τα πλοκάμια της, τα οποία κολλούν σαν μεντούζες και τα κύτταρα τα οποία αναφέραμε παραπάνω, εκρίνουν την τοξική ουσία, που είναι υπεύθυνη για όλα τα συμπτώματα, ήπια, μέτρια ή και σοβαρά, σπανίως.
Τα πλέον συνήθη είναι, τσούξιμο (εξ’ου και ο όρος τσούχτρα), έντονο αίσθημα κνησμού και πόνος στην περιοχή της βλάβης.
Πολύ σπάνια, σε ευαίσθητα άτομα, παρατηρείται γενικευμένη αλλεργική αντίδραση και σπανιότερα, η πλέον επικίνδυνη αντίδραση, η αναφυλαξία, που μπορεί να είναι και θανατηφόρος, γιατί οδηγεί και σε πνιγμό, εκτός του κινδύνου της αντίδρασης αυτής καθεαυτής.
Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων
- Οπωσδήποτε, έξοδος από το νερό, χωρίς πανικό και με ηρεμία. Ιδιαίτερα να μην μεταφέρουμε πανικό σε μικρό παιδί.
- Μην βγάζετε ή μην τρίβετε τα πλοκάμια με γυμνά χέρια , αλλά με κάποιο ύφασμα.
- Μην ξεπλένετε την περιοχή της επαφής με την μέδουσα, με γλυκό νερό. Με τον τρόπο αυτό οδηγείτε σε έξοδο μεγαλύτερης ποσότητας τοξικής ουσίας, από τα υπεύθυνα κύτταρα.
- Ξεπλύνετε με θαλασσινό νερό το πρόσωπο και τα μάτια, αν ήρθαν σε επαφή με τη μέδουσα.
- Αν έχετε ξύδι αραιώστε το με νερό ένα προς δύο και κάνετε κομπρέσες με το διάλυμα αυτό ή εναλακτικά χρησιμοποιήσετε διάλυμα σόδας ή ακόμη και COCA-COLA.
- Απομακρύνετε από το δέρμα τα κολλημένα πλοκάμια ή τις «βεντούζες», με τσιμπιδάκι φρυδιών.
- Επάνω από την κομπρέσα με το ξύδι ή τη σόδα, βάλτε ψυχρά επιθέματα με παγάκια τυλιγμένα σε πετσέτα.
- Κάνετε επαλείψεις με μία αντιϊσταμινική κρέμα ή ζελέ και χορηγήσετε και αντιϊσταμινικό από το στόμα, σε δόση που θα προσδιορίσει τηλεφωνικά ο Παιδίατρός σας(αν πρόκειται για παιδί). Αν έχετε κρέμα κορτιζόνης, να την προτιμήσετε από την αντιϊσταμινική κρέμα.
- Τέλος, σε περίπτωση αναφυλακτικής αντίδρασης, χρησιμοποιήσετε αδρεναλίνη (αν υπάρχει) υποδορίως ή αν έχετε έτοιμη συσκευασία (epipen or anapen, των 150 mg, για παιδιά και των 300 mg, για ενηλίκους). Η ένεση κορτιζόνης, δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική και εκτός τούτου αργεί να δώσει αποτελέσματα. Η κορτιζόνη είναι χρήσιμη για κνίδωση, που σημαίνει μεγάλες, προέχουσες εξανθηματικές πλάκες στο δέρμα, χωρίς συμμετοχή της γλώσσας ή ακόμη περισσότερο του λάρυγγα. Όταν προσβληθεί το αναπνευστικό(γλώσσα-λάρυγγας), τότε προτιμάται και πάλι η αδρεναλίνη.
- Πάντως, ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της μέδουσας, είναι να αποφύγετε να μπαίνετε στη θάλασσα, όταν έχετε πληροφορίες ότι εμφανίστηκαν μέδουσες. Η παρουσία τους δεν διαρκεί πολύ. Περίπου 2-3 ώρες.