Η εφηβεία αποτελεί μια ιδιαίτερη και σημαντική περίοδο η οποία συχνά χαρακτηρίζεται από ελλιπή φροντίδα σε θέματα υγείας και διατροφής. Η σωστή ιατρική παρακολούθηση των εφήβων αποτελεί πλέον ευθύνη του παιδιάτρου και συνιστά βασικό μέρος του προληπτικού περιοδικού ελέγχου, περιλαμβάνει δε τα εξής:

Παροχή οδηγιών στους εφήβους για σωστή και ισορροπημένη διατροφή: Η διατροφή των εφήβων στην εποχή μας είναι ελλιπής, παρόλο που η θερμιδική πρόσληψη όχι μόνο επαρκεί, αλλά συχνά και πλεονάζει. Οι έφηβοι προσλαμβάνουν 15% των θερμίδων από λεύκωμα, 45% από υδατάνθρακες ( κατεξοχήν δισακχαρίτες), ενώ το λίπος καλύπτει το 40% των θερμίδων ( τα κορεσμένα λίπη καλύπτουν το 15% των θερμίδων, ενώ θα έπρεπε να είναι κάτω του 7%). Τα επίπεδα ψευδαργύρου, μαγνησίου, ασβεστίου βρίσκονται στα κατώτερα συνιστώμενα όρια, όπως και του σιδήρου για τα κορίτσια, ενώ τα επίπεδα των βιταμινών A,D και C, φυλλικού οξέος, ριβοφλαβίνης και θειαμίνης είναι κάτω από τα κατώτερα συνιστώμενα όρια. Επιπλέον μεγάλο ποσοστό αγοριών και κοριτσιών έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης. Υπάρχει τάση απόρριψης των καθιερωμένων τρόπων διατροφής και αναζήτησης νέων, όπως πρόχειρο φαγητό, πρώιμη κατανάλωση οινοπνεύματος, καφέ και τσιγάρου, παράλειψη γευμάτων (κυρίως του πρωινού) με αποτέλεσμα τη χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου, σιδήρου και βιταμινών, την υπερβολική κατανάλωση αναψυκτικών, την παρεκτόπιση του γάλακτος και του χυμού φρούτων. Οι έφηβοι καταναλώνουν σε σημαντικές ποσότητες τρόφιμα όπως πατατάκια, παγωτά, σοκολάτες, κρουασάν, ντόνατς, αναψυκτικά και προϊόντα «γρήγορης τροφής», που οδηγούν σε παχυσαρκία, καθώς περιέχουν ιδιαίτερα αυξημένη ποσότητα θερμίδων (υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και ζάχαρη) και νατρίου, ενώ υπολείπονται σε φυτικές ίνες, ασβέστιο, σίδηρο, βιταμίνη Α, ριβοφλαβίνη και φυλλικό οξύ. Η εφηβική παχυσαρκία ανήκει στα νοσήματα φθοράς και προδικάζει παχυσαρκία και στην ενήλικη ζωή με σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία.

Οι πιο έγκριτες συστάσεις για τις διατροφικές συνήθειες των εφήβων προέρχονται από το Food and Nutrition Board of the National Research Council για τους εφήβους. Οι οδηγίες σωστής και ισορροπημένης διατροφής για εφήβους περιλαμβάνουν:

• Ποικιλία τροφίμων και διατήρηση της ισορροπίας στην κατανάλωση τροφών

• Αποφυγή παράλειψης οποιουδήποτε από τα 5 γεύματα και ιδιαίτερα του πρωινού. Το πρωινό θεωρείται το πλέον απαραίτητο γεύμα. Πρέπει να καλύπτει το 25% των θερμιδικών αναγκών. Επηρεάζει θετικά τη μνήμη με την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης του αίματος. Μειώνει το αίσθημα της πείνας για όλη την ημέρα και έτσι αποφεύγεται η κατανάλωση έτοιμων φαγητών. Οι καύσεις του οργανισμού το πρωί είναι αυξημένες και οι θερμίδες που προσλαμβάνονται δεν μετατρέπονται σε πρόσθετο βάρος.

• Επιλογή διατροφής πλούσιας σε λαχανικά και φρούτα, συμπλήρωμα σε κάθε γεύμα με δημητριακά ολικής αλέσεως πλούσια σε σύνθετους υδατάνθρακες.

• Επιλογή τροφών πτωχών σε ζάχαρη, αλάτι και κορεσμένα λιπαρά οξέα.

Σεξουαλική ενημέρωση -Έλεγχος για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ):

Ο παιδίατρος έχει σοβαρή ευθύνη για τη σεξουαλική ενημέρωση των παιδιών προεφηβικής ηλικίας και των εφήβων, καθώς και για τον έλεγχο για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, μεταξύ αυτών και του HIV.

Οι φλεγμονώδεις παθήσεις της πυέλου είναι από τις πλέον σοβαρές συνέπειες των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και ευθύνονται για ένα μεγάλο ποσοστό γυναικείας στειρότητας. Οι μόνιμες βλάβες του γεννητικού σωλήνα στα αγόρια και στους άνδρες οφείλονται σε αθεράπευτες λοιμώξεις και σε υποτροπές από χλαμύδια ή γονόκκοκο.

Η πρόληψη των ΣΜΝ είναι είτε πρωτοβάθμια η οποία περιλαμβάνει την προσέγγιση των εφήβων που δεν έχουν ακόμη αρχίσει τη σεξουαλική τους δραστηριότητα, με σκοπό την καθυστέρηση της πρώιμης έναρξης, είτε δευτεροβάθμια και επικεντρώνεται στους εφήβους που έχουν αρχίσει ή πρόκειται να ξεκινήσουν τη σεξουαλική τους δραστηριότητα με σκοπό την πρόληψη των ΣΜΝ.

Η στρατηγική για τη δευτεροβάθμια πρόληψη περιλαμβάνει την ενθάρρυνση για τη χρήση προφυλακτικού, ενώ για όσους δεν θέλουν να χρησιμοποιούν προφυλακτικά, την παροχή περιοδικού ελέγχου καθώς και την παραπομπή τους σε ειδικά κέντρα θεραπείας, των ιδίων και των σεξουαλικών τους συντρόφων.

Θα πρέπει επίσης, στα πλαίσια του περιοδικού προληπτικού ελέγχου, να υπάρχει συνεχής ενημέρωση των εφήβων με σκοπό την αποφυγή μιας ανεπιθύμητης κύησης.

Επίσης, όλες οι έφηβες με ενεργό σεξουαλική ζωή, ακόμη και αυτές οι οποίες έχουν εμβολιασθεί έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), θα πρέπει στα πλαίσια του περιοδικού ελέγχου, στην ηλικία των 21 ετών ή 3 χρόνια μετά την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας (όποιο προηγηθεί) να υποβληθούν σε τεστ Παπανικολάου με σκοπό να ανιχνευθούν έγκαιρα οι πρώιμες αλλοιώσεις δυσπλασίας του τραχήλου της μήτρας, πριν αυτές εξελιχθούν σε καρκίνο.

Ο ετήσιος περιοδικός έλεγχος των εφήβων πρέπει επίσης να περιλαμβάνει τον έλεγχο και τη συμβουλευτική σε θέματα:

• σχολικής επίδοσης

• ψυχικής υγείας με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του κινδύνου αυτοκτονίας

• καπνίσματο
ς
• κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών

• ναρκωτικών ουσιών

με σκοπό την αποτροπή ή τη διακοπή τους.

Η εφηβεία αποτελεί μια ιδιαίτερη και σημαντική περίοδο η οποία συχνά χαρακτηρίζεται από ελλιπή φροντίδα σε θέματα υγείας και διατροφής. Η σωστή ιατρική παρακολούθηση των εφήβων αποτελεί πλέον ευθύνη του παιδιάτρου και συνιστά βασικό μέρος του προληπτικού περιοδικού ελέγχου, περιλαμβάνει δε τα εξής…