γράφει η Μαρία Εργαζάκη, Παιδίατρος και

ο Παναγιώτης Σπυρίδης, Αναπλ. Καθηγητής Παιδιατρικής

Με τον όρο λαρυγγίτιδα αναφερόμαστε στην οξεία απόφραξη (οίδημα-στένωση) του λάρυγγα που συνήθως οφείλεται σε ιούς, με συχνότερα υπεύθυνο τον ιό της παραϊνφλουένζας. Άλλοι ιοί όπως ρινοϊοί, μεταπνευμονοϊοί, αλλά και ο ιός της γρίπης, καθώς και άλλοι αναπνευστικοί ιοί, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή λαρυγγίτιδα.

Μπορεί ένα επεισόδιο λαρυγγίτιδας να εμφανισθεί ακόμη και τους θερινούς μήνες, όμως οι  συνήθεις εποχές είναι οι ψυχρότερες και αυτό γιατί τότε εμφανίζονται οι περισσότεροι αναπνευστικοί ιοί.

Δεν αρκεί μόνο η παρουσία του ιού, για να οδηγήσει ένα παιδί σε επεισόδιο λαρυγγίτιδας. Απαιτείται κάποια ευαισθησία του παιδιού, τοπικού αλλεργικού τύπου (συνήθως τα ίδια παιδιά επαναλαμβάνουν επεισόδια λαρυγγίτιδας), συνύπαρξη των κατάλληλων καιρικών συνθηκών (ξηρή ατμόσφαιρα ή συχνά νότιοι άνεμοι), καθώς και οι κατάλληλες ώρες της ημέρας (συνήθως το επεισόδιο συμβαίνει τις μεταμεσονύκτιες  ώρες, κατά τη διάρκεια του  ύπνου).

Συνήθως προσβάλλει τις ηλικίες κάτω των 5 ετών και πρέπει να σημειωθεί ότι όσο μικρότερο είναι  το παιδί, τόσο σοβαρότερη η πορεία του επεισοδίου της Λαρυγγίτιδας.

Τι συμβαίνει στον λάρυγγα του παιδιού: Ο λάρυγγας ανατομικά-τοπογραφικά,  αρχίζει αμέσως μετά το φάρυγγα, από τον οποίο τον απομονώνει η επιγλωττίδα που κλείνει κατά την κατάποση για να περάσουν οι τροφές στον οισοφάγο και να μην κινηθούν προς το αναπνευστικό σύστημα, ενώ η επιγλωττίδα ανοίγει κατά την αναπνοή και επιτρέπει την ελεύθερη  είσοδο και  έξοδο του αέρα στον πνεύμονα.

Το στενότερο τμήμα του λάρυγγα είναι αυτό που βρίσκεται στο ύψος των φωνητικών χορδών και εκεί συμβαίνουν οι σοβαρότερες αποφράξεις – στενώσεις.

Όταν η στένωση αφορά μόνο στον λάρυγγα, αναφερόμαστε σε  λαρυγγίτιδα. Όταν επεκτείνεται στην τραχεία που είναι συνέχεια του λάρυγγα, για λαρυγγοτραχειϊτιδα και όταν κατεβαίνει χαμηλότερα στους βρόγχους, για λαρυγγο-τραχειο- βρογχίτιδα.

Η τοπογραφική αυτή διαίρεση γίνεται για να προσδιορίσει, κατά κάποιο τρόπο και την βαρύτητα, γιατί είναι κατανοητό ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μήκος της πάσχουσας περιοχής (απόφραξης- στένωσης), τόσο περισσότερες οι αντιστάσεις στην είσοδο του αέρα και συνεπώς  τόσο βαρύτερη η κλινική εικόνα.

Όσο μικρότερο το παιδί, τόσο μεγαλύτερη η έκταση της απόφραξης και συνεπώς τα βρέφη και τα νήπια απαιτούν περισσότερη προσοχή και   φροντίδα, διότι πολύ συχνά εμφανίζουν λαρυγγο- τραχειο- βρογχίτιδα.

Άλλη μορφή ταξινόμησης της λαρυγγίτιδας

Πέραν της παραπάνω τοπογραφικής ταξινόμησης, μία άλλη ταξινόμηση είναι αυτή που στηρίζεται σε κλινικά και επιδημιολογικά δεδομένα.

Πρόκειται για την Σπασμωδική Λαρυγγίτιδα ή Σπασμωδικό Croup και την Οξεία Καταρροϊκή Λαρυγγίτιδα.

Έτσι με τον όρο Σπασμωδική Λαρυγγίτιδα ή σπασμωδικό Croup, εννοούμε τα επεισόδια που συμβαίνουν κατ’ επανάληψη στο ίδιο παιδί. Αυτά αρχίζουν συνήθως στην προνηπιακή ηλικία και χαρακτηριστικό τους είναι ότι συχνά δεν προειδοποιούν για την έλευσή τους, εμφανίζονται αιφνίδια κατά τις μεταμεσονύκτιες ώρες, οι γονείς βρίσκουν  το παιδί να κάθεται έντρομο στο κρεβάτι και να προσπαθεί να αναπνεύσει  με τα χέρια στηριγμένα στο πλάϊ του σώματος, με βήχα υλακώδη (γαύγισμα σκύλου) και εισολκές των μεσοπλεύριων διαστημάτων και του κατώτερου τμήματος του θώρακα, εκεί που τελειώνουν οι πλευρές  και υποδηλώνουν την δυσκολία εισόδου του αέρα στο θωρακικό κλωβό.

Για πληρέστερη κατανόηση των φαινομένων από τους γονείς, πρέπει να επισημάνουμε ότι η είσοδος του αέρα στους πνεύμονες γίνεται παθητικά μόλις ο άνθρωπος διευρύνει το θώρακά του. Ο αέρας εισέρχεται με δύναμη για να καλύψει το κενό που του προσφέρει το άνοιγμα των πλευρών. Όταν υπάρχει εμπόδιο στην είσοδο αυτή του αέρα, τότε η ατμοσφαιρική πίεση πιέζει τον κενό από αέρα θώρακα από έξω και στα σημεία που είναι ευένδοτα (μεταξύ των πλευρών, μεσοπλεύρια διαστήματα) παρατηρούνται εισολκές.

Όσο οι εισολκές προχωρούν στα άνω πνευμονικά πεδία και τη σφαγή (τη λακουβίτσα που είναι κάτω από την προβολή του  λάρυγγα και πάνω από τη βάση του στέρνου), τόσο τα πράγματα είναι δυσκολότερα για το παιδί.

Η έξοδος του αέρα από τους από τους πνεύμονες αποτελεί ενεργητικό φαινόμενο, με την έννοια ότι αυτός που προσπαθεί να βγάλει τον αέρα καταβάλλει προσπάθεια χρησιμοποιώντας τις μυϊκές μάζες του θώρακα (μεσοπλεύριοι μύες), με τη δύναμη και την ένταση που επιθυμεί.  Η διαφορά από την πρώτη περίπτωση, του ανοίγματος δηλαδή του θωρακικού κλωβού για την είσοδο αέρα, είναι ότι στην εισπνοή η δύναμη που εξασκείται είναι περισσότερο βίαιη και βραχείας διάρκειας. Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσουμε ότι, ένα παιδί με λαρυγγική στένωση όπου ο αέρας δεν έχει δίοδο να εισέλθει λόγω της στένωσης, επιδεινώνει το πρόβλημα σε κάθε βίαιη προσπάθεια να ξεπεράσει (υπερνικήσει) τη στένωση, γιατί η ατμοσφαιρική πίεση πιέζει τη σφαγή και έμμεσα τον λάρυγγα και επιδεινώνει την κατάσταση (ασκείται μια δεύτερη πίεση).

Στην κλινική πράξη, όσο οι γονείς και το παιδί χάνουν την ψυχραιμία τους και ο μικρός ασθενής δεν  πειθαρχεί ώστε να αναπνέει με ηρεμία, αλλά προσπαθεί με εισπνευστική δύναμη να υπερνικήσει τη δυσκολία, τόσο η απόφραξη επιδεινώνεται. Πρέπει βέβαια να παραδεχθούμε ότι δεν μπορούμε να πείσουμε ένα παιδί 2-3 ετών , να αποβάλλει το φόβο και να  δείξει ψυχραιμία.

Οξεία Καταρροϊκή Λαρυγγίτιδα

Πρόκειται για τα ίδια φαινόμενα, όπως περιγράφηκαν παραπάνω, μόνο που στην περίπτωση αυτή είναι εμφανή τα στοιχεία της λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος.

Αρχικά πρόκειται για μία συνήθη λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού. Μια λοίμωξη, δηλαδή, ιογενή σχεδόν πάντοτε που αρχίζει με ή χωρίς πυρετό, δακρύρροια, φταρνίσματα, ρινική καταρροή και οτιδήποτε άλλο μπορεί να συνοδεύει τις λοιμώξεις αυτού του είδους. Εκείνο που κάνει τη διαφορά και συχνά δείχνει αυτό που έρχεται, είναι η βραχνή φωνή του παιδιού, που εμφανίζεται ξαφνικά τις απογευματινές ώρες και με την πάροδο τον ωρών και έως ότου κοιμηθεί επιδεινώνεται και η αναπνοή του αρχίζει να κάνει ένα συριγμό. Ο συριγμός αυτός γίνεται εντονότερος κάθε φορά που προσπαθεί να αναπνεύσει πιο έντονα ή να κλάψει.

Για τους γονείς που έχουν ζήσει στο παρελθόν εικόνα λαρυγγίτιδας στο παιδί τους, αυτά που γράφω είναι λίγο-πολύ γνωστά και αρχίζουν έγκαιρα να παίρνουν τα μέτρα τους για να ανακόψουν τα φαινόμενα, στο βαθμό που μπορούν να το κάνουν.

Αυτοί  που δεν έχουν όμως παρόμοια εμπειρία, θα αιφνιδιασθούν αφενός και εκ τούτου δεν θα μπορέσουν  να βοηθήσουν θετικά το παιδί τους.

Η κλινική εικόνα, όταν αναπτυχθεί είναι όμοια με την εικόνα του σπασμωδικού Croup, με αδυναμία εισόδου του αέρα, εισολκές, υλακώδη βήχα, αγωνιώδη προσπάθεια του παιδιού, ενώ μπορεί να συνυπάρχει και πυρετός που μας απασχολεί πολύ λίγο, γιατί προέχουν άλλα πιο σημαντικά.

Αντιμετώπιση της Λαρυγγίτιδας

Αν επιχειρήσει κανείς να κάνει μια αναδρομή στην αντιμετώπιση της λαρυγγίτιδας στα παιδιά, θα φθάσει στην εποχή του Ιπποκράτη.

Τα αποδεκτά σήμερα

1. Σε παιδιά με σπασμωδικά επεισόδια, ηρεμία του παιδιού, ευχάριστο περιβάλλον, υγρασία με υγραντήρα ή άλλο μέσον στο χώρο του ύπνου και μάλιστα πριν από την εμφάνιση της κρίσης. Να βεβαιωθεί κανείς ότι στο σπίτι υπάρχει κορτιζόνη σε εύληπτη μορφή  που έχει χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν και πάνω από όλα επικοινωνία με τον Παιδίατρο, γιατί δεν είναι όλα τα επεισόδια της ίδια βαρύτητας. Έκθεση σε ψυχρό αέρα (μπαλκόνι), συχνά είναι ευεργετικό (δυστυχώς τον Παιδίατρό σας πρέπει να τον ξυπνήσετε γιατί αυτά θα συμβούν στις 03:00!)
2. Σε περιπτώσεις καταρροϊκής Λαρυγγίτιδας, η πρώτη κίνηση είναι η επικοινωνία με τον Παιδίατρο του παιδιού ή η μετακίνηση στο πλησιέστερο Παιδιατρικό Νοσοκομείο. Μπορείτε ωστόσο να κάνετε αυτά που γράφουμε παραπάνω και αν έχετε κορτιζόνη να την δώσετε με την οδηγία του Παιδιάτρου για την μορφή και τη δόση. Όμως,  ΠΡΟΣΟΧΗ, με την λαρυγγίτιδα δεν παίζουμε και δεν παριστάνουμε τους ειδικούς, όταν οι ίδιοι οι ειδικοί δεν μπορούν να προβλέψουν την εξέλιξή της. Για τον ίδιο λόγο δεν παραθέτουμε και στοιχεία που προσδιορίζουν τη βαρύτητα. Όσες φορές το επιχείρησαν αυτό τα διάφορα ειδικά κέντρα, διαπίστωσαν ότι η υποκειμενικότητα αυτών των κριτηρίων δεν επέτρεψε πάντοτε την σωστή αξιολόγηση, με αποτέλεσμα, να κινδυνεύσουν παιδιά.
3. Το video που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικό και πολύ διδακτικό, μόνο είναι σημαντικό να έχετε και ήχο, που ‘λέει’ τα πάντα.
4. Αν κινηθείτε προς το νοσοκομείο, πρέπει να είσαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να μην έχετε πανικό. Με τους σπασμούς και την λαρυγγίτιδα έχουν γίνει πολλά ατυχήματα.
5. Αν κατά τη διάρκεια της μετάβασης το παιδί βελτιωθεί από την ένταση, τα φρεναρίσματα και την κόρνα, μην γυρίσετε πίσω γιατί σε λίγο θα ξανατρέχετε στην ίδια διαδρομή.

Με τον όρο λαρυγγίτιδα αναφερόμαστε στην οξεία απόφραξη (οίδημα-στένωση) του λάρυγγα που συνήθως οφείλεται σε ιούς, με συχνότερα υπεύθυνο τον ιό της παραϊνφλουένζας…